Lo profundo es el aire | Eduardo Chillida | 2002

Texto en castellano

Falando Xesús á xente e aos seus discípulos (Mt 23,1-12) dicíalles que aos escribas e aos fariseos gústanlles os primeiros postos nos banquetes e os asentos de honra nas sinagogas, que lles fagan reverencias nas prazas e que a xente os chame mestres. Cando lemos o evanxeo, acotío non nos identificamos cos escribas e os fariseos, e iso xa é sinal de que eles son un bo espello onde nós non queremos mirarnos. Os escribas, os fariseos e os doutores da Lei, están no evanxeo para lembrarnos que o home vello non está definitivamente morto en nós e que o home novo é un milagre da graza que só podemos recibir cando recoñecemos que no noso corazón permanecen demasiadas cousas vellas.

Fai unhas semanas atopeime cun texto de Thomas Merton que me resulta moi iluminador:

Se fósemos realmente humildes, saberiamos ata que punto somos mentireiros! Ensíname a soportar unha humildade que me amose, sen cesar, que son un mentireiro e un comediante… a nosa humildade consiste en ser fachendoso e sabelo, e en estar atafegados polo insoportable peso diso, e poder facer tan pouco para remedialo. (…) A verdadeira humildade é, en certo xeito, unha desesperación moi real, a desesperación de min mesmo, a fin de poder depositar toda a miña esperanza en Ti.

 Xesús segue dicindo á xente e aos seus discípulos: «Vós, en troques, non vos fagades chamar mestre, porque só un é o voso mestre e vós sodes todos irmáns». O home vello, o fariseo que levamos dentro, non ten irmáns, só ten aliados e contrincantes, os que están comigo e os que están contra min, os meus e os demais. O home vello é aquel que ocupa o centro e faise a si mesmo o criterio da verdade. O home vello vive na superficie da dualidade e da división, proxectando sobre o mundo a guerra que leva dentro. Aquí nacen todas as guerras, as pequenas e as grandes. O fenómeno é o mesmo, só a escala é distinta.

O home novo é aquel que comeza por recoñecer que, cando di que Xesús é o seu mestre e cando chama aos demais os seus irmáns, é un mentireiro e un comediante. Só podemos nacer de novo, nacer do Espírito, cando recoñecemos a nosa división interna, a nosa mentira. O home novo non vive apoiado na súa suposta virtude, en troques, espeta as súas raíces no desamparo que experimenta ao confrontarse cos desexos contraditorios que o habitan, espeta as súas raíces na imposibilidade de salvarse a si mesmo. O home novo é aquel que se deixa abrazar por Deus cando se sente humillado pola súa propia mentira.

O home novo é un orante, porque cando se confronta co seu nada, o berro que lle sae da alma rompe coa súa autosuficiencia. O home novo é un discípulo porque foi atopado cando andaba descamiñado, deambulando na soidade ruda dos seus propios proxectos, e o Bo Pastor fíxose o seu compañeiro de camiño. O home novo é un irmán porque aprendeu a ver detrás da armazón da súa falsa autoimaxe o medo que leva dentro, e non só o medo, máis tamén o neno libre e espontáneo que xogaba na rúa cos seus compañeiros ata o solpor e, no centro mesmo do seu ser, debuxado nas súas entrañas, o rostro do máis belo dos homes, en cuxos beizos se derrama a graza. O home novo é un irmán porque aprendeu a ver no seu corazón, pola experiencia da compaixón, a beleza e a inocencia de cada ser humano.

O salmo 130, que a liturxia deste domingo nos ofrece, nós, os monxes, sabémolo de memoria e creo que non é só porque non é longo. Rezámolo como terra reseca devecendo polas augas frescas e sempre novas da graza.

O meu corazón, Señor, non é soberbio
nin os meus ollos altivos;
non persigo grandeza
nin marabillas que me exceden.
Eu acalento e acalo a miña ansia,
como un meniño no colo da súa nai.
Espera, Israel, no Señor,
dende agora e para sempre.